CMOS چیست؟

CMOS چیست؟

اگر مشکلاتی با بوت یا تاریخ و زمان در کامپیوتر خود دارید، احتمالاً با توصیه هایی در مورد پاک کردن CMOS روبرو خواهید شد. اما CMOS چیست و چه کاری انجام می دهد و چه ارتباطی با بایوس دارد؟ در این پست به همه این موارد می پردازیم.

عبارت CMOS که sea-moss تلفظ می شود و اختصار شده Complementary Metal-Oxide-Semiconductor می باشد، معمولاً برای توصیف یک حافظه کوچک روی مادربرد کامپیوتر استفاده می شود که اطلاعات و تنظیمات BIOS یا UEFI شامل تاریخ، زمان و پیکربندی سخت افزار سیستم را ذخیره می کند.

CMOS نوعی از فرآیند ساخت (fabrication process) است که در ساخت تراشه های مدار مجتمع (IC) استفاده می شود. از جمله تراشه حافظه (memory chip) که برای ذخیره تنظیمات بایوس به کار گرفته می شود. همچنین به آن CMOS RAM و BIOS RAM نیز گفته می شود. در حالی که CMOS بیشتر با رایانه های ویندوز مرتبط است، مک ها حافظه مشابهی دارند که NVRAM یا PRAM نامیده می شود.

بایوس و CMOS چگونه به هم مرتبط هستند؟

برای درک رابطه بین BIOS و CMOS، دانستن نقش بایوس در رایانه شما کمک می کند. بایوس یک firmware است که همراه با مادربرد رایانه شما ارائه می شود. وظیفه آن آماده سازی اولیه سخت افزار کامپیوتر شما، تست آن و راه اندازی سیستم عامل است.

با این حال، از آنجایی که بایوس در حافظه خواندنی ذخیره می‌شود، نمی‌تواند تغییراتی که در پیکربندی خود ایجاد می‌کنید، مانند تغییرات در دستور بوت یا تنظیمات اورکلاک را ذخیره کند. این تغییرات به همراه تاریخ و زمان سیستم در CMOS ذخیره می شوند. بنابراین CMOS می تواند برای عملکرد پایدار رایانه شما ضروری باشد. و اگر CMOS شما پاک شود یا باتری آن خراب شود، تمام تنظیمات بایوس خود را از دست می دهید و به تنظیمات پیش فرض برمی گردد.

باتری CMOS چیست؟

باتری CMOS معمولاً یک باتری سکه ای لیتیوم CR2032 روی مادربرد رایانه است. از این باتری به طور سنتی برای تامین انرژی CMOS استفاده می شد زیرا مادربردهای قدیمی از یک حافظه فرّار (Volatile memory) برای ذخیره تنظیمات BIOS استفاده می کردند. حافظه فرار با قطع برق داده ها را از دست می دهد. بنابراین حتی پس از اینکه کامپیوتر را خاموش کنید یا سیم برق را جدا کنید، از یک باتری برای تامین انرژی حافظه استفاده می شود.

با این حال، مادربردهای مدرن UEFI از یک حافظه غیر فرار یا NVRAM برای ذخیره داده های پیکربندی UEFI استفاده می کنند. حافظه غیرفرار می تواند داده ها را حتی بدون استفاده از برق نیز حفظ کند. با این حال، باتری‌های CMOS هنوز برای نگه داشتن تاریخ و زمان در رایانه شما استفاده می‌شوند و از آنجایی که برداشتن یا خرابی باتری CMOS با پاک شدن داده های CMOS همراه بوده است، مادربردهای مدرن نیز در صورت از کار افتادن باتری CMOS تنظیمات UEFI را ریست می کنند.

اکثر باتری های CMOS بسته به استفاده از رایانه بین دو تا 10 سال عمر می کنند. اما اگر کامپیوتر شما زمان یا تاریخ سیستم را بعد از ریبوت کردن اشتباه نشان می دهد یا با مشکلات سازگاری سخت افزاری مواجه هستید، ممکن است زمان تعویض باتری CMOS فرا رسیده باشد. سایر علائم خرابی باتری CMOS شامل مشکلات در فرآیند بوت و صدای بوق مادربرد است. همچنین ممکن است خطاهایی مانند CMOS Read Error ، CMOS Battery Failure و CMOS Checksum Error دریافت کنید.

نحوه حذف پسورد بایوس از طریق CMOS

در مواردی ممکن است مجبور شوید CMOS رایانه خود را برای حذف پسورد بایوس و یا در کل بازنشانی تنظیمات BIOS یا UEFI پاک کنید. این کار یک فرآیند نسبتا ساده است و بسته به اینکه آیا به BIOS یا منوی UEFI دسترسی دارید یا نه، چند راه برای رسیدن به این هدف وجود دارد.

یکی از ساده ترین راه ها برای پاک کردن CMOS این است که به تنظیمات BIOS یا UEFI بروید و گزینه reset را انتخاب کنید. معمولاً Load factory defaults یا Load setup defaults نامیده می‌شود. همچنین می‌توانید از دکمه CMOS clear در صورت وجود روی مادربردتان استفاده کنید. این دکمه را می توان روی صفحه IO یا نزدیک باتری CMOS پیدا کرد.

علاوه بر این، جابجایی مجدد باتری CMOS راه دیگری برای پاک کردن داده های CMOS است. اما باید کامپیوتر خود را باز کنید و به مادربرد دسترسی داشته باشید تا باتری را دوباره جابجا کنید یا آن را تعویض کنید.

برای حذف پسورد بایوس از این طریق میتوانید مراحل زیر را انجام دهید:

• ابتدا کامپیوتری را که میخواهید رمز BIOS آن را حذف کنید از برق کشیده و سپس درب آن را باز کنید تا بتوانید به مادربورد (Motherboard) آن دسترسی داشته باشید.
• پس از باز کردن درب کیس (Case) با مادربورد سیستم رو به رو خواهید شد. حال به دنبال باتری مادربرد بگردید و آن را به مدت۲۰ تا ۳۰ دقیقه در بیاورید. با این عمل کلیه تنظیمات ذخیره شده در CMOS حذف میشود که شامل رمز BIOS سیستم شما هم میباشد.
• در آخر سیستم خود را به برق متصل و آن را روشن کنید تا پیامی مبنی بر تنظیمات BIOS شما اشتباه میباشد را دریافت کنید سپس F1 را برای ورود به سیستم فشار دهید.

یکی دیگر از راه های بایپس یا حالا حذف پسورد بایوس (bios) استفاده از Jumper نزدیک به باتری است. کافی است مانند تصویر زیر دو شاخه مشخص شده را به هم اتصال بدید.

CMOS یک جزء کوچک در کامپیوتر شما است که اکثر کاربران کامپیوتر هرگز نگران آن نیستند. همچنین، هیچ نیازی به ور رفتن با آن ندارید، مگر اینکه در حال عیب یابی رایانه خود باشید و نیاز به بازگرداندن BIOS یا UEFI به تنظیمات پیش فرض آن داشته باشید. بنابراین می توانید CMOS را تا زمانی که به آن نیاز ندارید فراموش کنید.

بیشتر بخوانید:

• نحوه ورود به بایوس (BIOS) و بوت انواع برندها